vorige opera      volgende opera


Giulio Cesare
(1724)

George Frideric Handel
libretto
Nicola Francesco Haym

Glyndebourne Festival 2005

Orchestre of the Age of Enlightment & The Glyndebourne Chorus o.l.v. William Christie
Regie David McVicar







     





bestellen cd/dvd
     



















Giulio Cesare
Curio, Romeinse officier
Cornelia, vrouw van Pompeo
Sesto, zoon van Cornelia
Cleopatra, koningin van Egypte
Nireno, vertrouweling van Cleopatra
Tolomeo, koning van Egypte, broer van Cleopatra
Achilla, raadsheer van Tolomeo

Sarah Connolly
Alexander Ashworth
Patricia Bardon
Angelika Kirschlager
Danielle de Niese
Rachid Ben Abdeslam
Christophe Dumaux
Christopher Maltman




























     
 

Achtergrond

Royal Academy

Giulio Cesare (naar Giulio Cesare in Egitto van Giacomo Francesco Bussani) behoort met Ottone, Tamerlano en Rodelinda tot de beste opera's van Handel in de eerste jaren van zijn directeurschap aan de Royal Academy in het Haymarket Theatre (1720-1734). Hij was zijn concurrent Bononcini kwijt wiens beschermheer wegens opstandige (Jacobitische) activiteiten in de gevangenis was gezet. Maar het grootste succes was toch te danken aan de twee topsolisten, de castraat Senesino (zie afbeelding hiernaast) en de sopraan Cuzzoni die een jaar later ook zouden optreden in Rodelinda. Ook moet vermeld worden dat het libretto van Niccoló Haym beter in elkaar stak dan de eerdere opera's van Handel die geschreven waren door Paolo Rolli die zich graag liet voorstaan op zijn literaire kwaliteiten maar wiens libretto's vaak onlogisch in elkaar staken en waarin de vele intriges niet altijd even transparant over het voetlicht kwamen.

Enscenering
Giulio Cesare was de eerste Handelopera die in het jaarlijkse festival van Glyndebourne werd uitgevoerd. Het sloeg in als een bom. De referentie naar het Britse koloniale rijk dat in 1882 Alexandrië veroverde was een meesterzet: Caesar landde twee eeuwen eerder ook in Alexandrië. De Glyndebourne-opera begint dan ook met de landing van de vloot in de haven van Alexandrië. Kleding en decor zijn volledig afgestemd op de betreffende koloniale tijd. Ondanks de beladenheid daarvan is de opera geen tragedie, eerder een tragikomedie. Met name Danielle de Niese als Cleopatra dwingt dit af met haar luchtige spel.

Handel en het libretto
Handel heeft waarschijnlijk meermalen het libretto aangepast. Zo ook in Giulio Cesare. De opkomst in de openingsscène met een cavatino (korte instrumentale introductie) wijkt sterk af van het oorspronkelijke libretto dat met een recitatief begon. Handel laat Caesar opkomen in een marstempo en laat de eindtoonsoort van de ouverture (A majeur) overgaan naar zijn dominant D majeur, de meest open toonsoort die o.a. ook in de folkmuziek gebruikt wordt als er massaal gedanst wordt.

Stemmingen en toonsoorten
Als Cornelia, de vrouw van de vermoorde Pompeius, opkomt, zingt ze haar aria in D majeur, een toonsoort die ogenschijnlijk totaal niet past bij haar gemoedstoestand. Waarom doet Handel dat? Met deze toonsoort wil Handel laten horen dat Cornelia in wezen een sterke vrouw is met een eigen wil en een vitaal karakter. Als Caesar onverwacht het hoofd van Pompeius op een schaal krijgt aangereikt, vindt hij dat zo ongepast in het bijzijn van diens vrouw Cornelia dat hij onmiddellijk van toonsoort verandert. Het overwinnaarsgevoel in D majeur verandert in de schaamte van C mineur, de toonsoort van de treurnis. Zo speelt Handel met de omslag van de stemmingen, de sterkte of zwakte van het innerlijk en de ontwikkeling van het personage. Dit laatste komt het meest tot uiting in de rol van Cleopatra. Om de bijzondere persoonlijkheid van deze vrouw te benadrukken gebruikt Handel de toonsoort E majeur met vier kruisen in haar belangrijkste aria's. Slechts één aria staat in mineur, terwijl de koningin van Egypte toch alle reden heeft om in mineurstemming te verkeren. Maar ze is geen gewone vrouw, ze is een uitzonderlijke vrouw die op zijn minst vier kruisen verdient (toonsoort E).


 

Synopsis

Akte 1
Giulio Cesare
heeft zijn rivaal (aanvankelijk compagnon) Pompeo verslagen en arriveert met zijn leger  in Egypte. Pompeo zoekt steun bij de koning van Egypte Tolemeo maar die wil liever in het gevlei komen van Cesare. Hij onthoofdt Pompeo en laat het hoofd door zijn raadsheer (luitenant?)  Achilla naar Cesare brengen. Die luistert op dat moment naar Cornelia, de vrouw van Pompeo, die genade wil voor haar man. Op het moment dat Cesare daarin toestemt op voorwaarde dat alleen hij als leider van Egypte wordt erkend, wordt het hoofd binnen gebracht. Cesare en Cornelia zijn beide ontsteld door de ondoordachte daad van Tolemeo. Curio, de luitenant van Cesare en verliefd op Cornelia, zint samen met Sesto, de zoon van Cornelia, op wraak.
Cleopatra zoekt contact met Cesare in de hoop dat hij haar zal steunen om koningin van Egypte te worden. Ze verkleedt zich als meid en gaat naar het kamp van Cesare. Beide worden verliefd op elkaar.
Als Cesare met Cornelia Tolemeo bezoekt, raakt Tolemeo onder de indruk van Cornelia die hij echter aan Achilla heeft beloofd .

Akte 2
Cleopatra gebruikt al haar charmes om Cesare te verleiden. Achilla doet er alles aan om Cornleia het hof te maken, net als Tolemeo. Cornelia wijst beide af.
Sesto wil zijn vader wreken en valt Tolemeo aan.
Cleopatra is op de hoogte van de moordplannen van haar broer en waarschuwt Cesare. Ze doet haar vermomming af en maakt zich bekend. Cesare besluit echter het gevecht met de moordenaars die in aantocht zijn aan te gaan.
Telemeo probeert zich te ontdoen van Sesto als Achilla komt melden dat Cesare in zee is gesprongen en is omgekomen.

Akte 3
Cleopatra geeft haar leger het bevel om samen met het Romeinse leger dat van haar broer Tolemeo aan te vallen. Tolemeo weet echter te winnen en neemt zijn zus gevangen. Hij geeft opdracht haar terecht te stellen.
Cesare blijkt nog te leven en wil Cleopatra en Cornelia redden uit de handen van Tolemeo. Het lukt hem Cleopatra vrij te krijgen. Sesto heeft ondertussen Tolemeo, die zijn moeder probeerde te verleiden, gedood.
Cesare en Cleopatra komen zegevierend Alexandrië binnen. Cesare kroont Cleopatra tot koningin van Egypte en belooft haar de steun van Rome.