Ercole sul Termodonte (1723)

Antonio Vivaldi
libretto Antonio Salvi

reconstructie Alessandro Ciccolini
samenstelling Alan Curtis

Spoleto Festival  dei Due Mondi 2006

Il Complesso Barocco o.l.v. Alan Curtis
Regie John Pascoe

Ercole (Hercules), halfgod
Antiope, koningin van de Amazonen
Martesia,  dochter van Antiope
Alceste, koning van Sparta
Ippolita, zuster vanb Antiope
Teseo, prins van Athene
Telamone, koning van Ithaca
Diana, godin van de jacht

Achtergrond
Antonio Vivaldi (1678 - 1741) begon pas na zijn dertigste  opera's te schrijven. In totaal zijn er ruim 40 bekend. Zelf beweerde hij ooit dat hij er zo'n 100 had geschreven, in die tijd geen unicum.
Pas in de tweede helft van de 20e eeuw zijn ze voor het eerst na honderden jaren weer herontdekt en uitgevoerd, zij het nog mondjesmaat in vergelijking met de opera's van tijdgenoot Händel. Dat ligt voor een groot deel aan de partituren die vaak niet werden gedrukt, omdat ze in principe voor één carnavalsseizoen werden geschreven. Van Ercole sul Termodonte zijn slechts 30 delen teruggevonden, genoeg echter om er een opera van samen te stellen en uit te voeren. Alessandro Ciccolini schreef de muziek op de recitatieven (het libretto was wel in zijn geheel overgeleverd) en dirigent Alan Curtis stelde de opera verder samen. Daarbij zijn bewust korte delen weggelaten die voor het verloop van het verhaal onbelangrijk waren. Ook een (onbelangrijk) personage met maar één aria sneuvelde (Orizia, een tweede zuster van Antiope).

Geen vrouwen op het toneel
De première van Ercole sul Termodonte vond plaats in Teatro Capranica in Rome, in 1679 speciaal gebouwd voor de opera. Veel premières vonden er plaats, waaronder Griselda van Alessandro Scarlatti, Albinoni's La Statira en Vivaldi's opera Giustino. De paus had echter verordonneerd dat vrouwen niet op het toneel mochten staan. Alle rollen werden dus vertolkt door mannen. In deze opera waren dat allemaal castraten (ook voor de mannenrollen). In de huidige uitvoering is gekozen voor vrouwen en mannenstemmen, waarbij twee mannelijke rollen worden vertolkt door een counter tenor.

De twee gezichten van Herakles (Ercole)
Regisseur John Pascoe heeft ervoor gekozen om Herakles letterlijk twee gezichten te geven: een als dierlijke woesteling en een als rationeel leider. In de eerste verschijning zien we hem als naakt met een leeuwenvel om zich heen (veroverd in een van zijn eerste werken), in de tweede als een geharnaste krijger met compassie.