|
Achtergrond
Laatste opera
De Franse barokcomponist Jean-Philippe Rameau
(1683-1764) genoot aan het hof van Versailles
veel roem vanwege zijn spectaculaire opera’s en
theatervoorstellingen. Aan het eind van zijn
leven wilde Rameau nog één keer vlammen en
daarom moest de opera Les Boréades
alles wat hij daarvoor had geschreven in
effecten, spektakel en moeilijkheidsgraad
overtreffen. De opera draait om Boreas, de
Griekse god van de noordenwind. Een windgod in
de hoofdrol: dat verklaart waarom vooral de
houtblazers tot het uiterste moeten gaan.
Muziektheoreticus
Rameau is een van de belangrijkste
muziektheoretici geweest in de Westerse
muziekgeschiedenis, de grondlegger van de
harmonieleer. Maar hij was ook een belangrijke
componist, wiens invloed op de ontwikkeling van
de opera niet onderschat mag worden. Rameau
leidt de eerste veertig jaar
van zijn leven een obscuur bestaan in de
provincie, waar hij werkzaam is als organist. In
1722 vertrekt hij naar Parijs waar hij zijn
theorietraktaat Traité de l'Harmonie
uitgeeft. Rameau wordt erkend als een belangrijk
muziektheoreticus en leraar, en spoedig ook als
componist van klavecimbelmuziek. Maar zijn
ambities reiken verder. Hij wil operacomponist
worden. Zijn opera's Hippolyte et Aricie, Castor
et Pollux en zijn opera-ballet Les Indes
Galantes slaan in als een bom. De muziek is
harmonisch zoveel complexer dan wat het
operapubliek gewend is, minder natuurlijk maar
wel dramatischer en expressiever. Rameau krijgt
de steun van de steenrijke financier La
Pouplinière en de banden met het hof zijn goed.
Rond 1750 is hij op de piek van zijn roem. Zijn
werken worden overal in Frankrijk opgevoerd.
Langzamerhand verliest hij echter de steun van
de verlichtingsfilosofen en na zijn dood in 1764
raken zijn opera's in de vergetelheid. Rameau
blijkt teveel verbonden met het Ancien Régime om
na de Franse revolutie geëerd te kunnen worden
door zijn landgenoten. Pas de afgelopen decennia
krijgt hij weer de aandacht die hij verdient.
CP/Muziekweb
Verlichting
In Les Boréades waait de
verlichtingsgeest, in de zin dat deugd een
doorslaggevender heerserskwaliteit is dan
geboorterecht. Zoals Tamino in Die
Zauberflöte, ook een werk met sterke
vrijmetselaarsinvloed, moet Abaris via een
initiatieproces zijn moed bewijzen, voordat
Apollo, als knieval aan de conventie, kan
onthullen dat hij altijd al uit het juiste
Boréadenhout gesneden was.
Martin Toet/Opera Magazine
|
|
Synopsis
Akte
1
Koningin Alphise is door een oude wet verplicht
om een man te kiezen uit de familie Boread,
gesticht door Boreas, de god van de
noordenwinden. Ze verwerpt echter alle vrijers,
inclusief Boreas' zonen Borileas en Calisis. Ze
houdt van Abaris. Ondanks de
waarschuwingen van haar vriend Semire om Boreas
niet van streek te maken, blijft Alphise trouw
aan haar geliefde en wil ze de beslissing aan
Apollo overlaten.
Akte 2
Abaris probeert zich te bevrijden van de
hopeloze liefde van Alphise. Hij leert van
Adamas dat hij als kind van Apollo aan de
priesters was toevertrouwd. Abaris biecht de
priester zijn liefde voor Alphise toe. Abaris
vraagt Cupido, de god van de liefde, om hulp.
Deze geeft Alphise een magische pijl.
Akte 3
Alphise kan niet beslissen hoe te handelen. Ze
verzekert Abaris van haar liefde. Kort daarna
deelt de priester haar mee dat haar onderdanen,
maar ook Apollo zelf, verwachten dat ze een
definitieve beslissing neemt. Alphise treedt af
om niet te hoeven trouwen met een van de zonen
van Boreas en overhandigt de magische pijl als
teken van haar liefde. Ondertussen ruziën
Borileas en Calisis over de bevrijde troon en
roepen op tot wraak voor Boreas. Hij laat
Alphise ontvoeren tijdens een storm.
Akte 4
Het land is verwoest door de enorme storm.
Overal wordt Boreas om genade gevraagd, maar hij
wil er niets over weten. Adamas oefent druk uit
op Abaris om af te zien van Alphise, maar Abaris
smeekt Apollo en Cupido om hulp. Hij wordt
gedragen door Zephyrs over zeeën en landt in het
rijk van de Noordelijke Winden, het Boreas Land.
Akte 5
Daar probeert Boreas Alphise te dwingen te
trouwen met een van de Boreaden en bedreigt haar
met eeuwige slavernij. Wanneer Abaris met zijn
Zephyrs verschijnt, storten de noordenwinden op
hem af. De magische pijl slaat echter iedereen
terug, zelfs Boreas. Tot ieders verbazing
onthult Apollo dat Abaris zijn zoon is en zijn
moeder een nimf van de Boreaden. Boreas is nu
gekalmeerd en verenigt de geliefden die, vol
geluk, de overwinning van de liefde en de gunst
van de goden prijzen.
www.opera-guide.ch
|
